Koronavirüs pandemisiyle birlikte adı sıkça duyulan entübasyon işlemi, halk arasında olumsuz bir durum olarak algılansa da hayat kurtarıcı bir uygulamadır. Kendi kendine nefes alamayan hastalara uygulanan entübasyon işlemi sonrasında hastaların solunumu hekimin uygulamaları ile desteklenir ve temiz kanın vücutta dolaşarak organların çalışması sağlanır. Bu sayede hastaların iyileşmesi sağlanır.

Entübe nedir? Entübe etmek nedir?
Endotrakeal tüpün kişinin ağzından geçirilip, ardından soluk borusuna yerleştirildiği bir süreç olan entübasyon işlemi uygulanan kişinin durumuna entübe denir. Entübasyon uygulanan hastalar için “entübe” ifadesi kullanılır. Entübasyon işlemi, hastanın anestezi, sedasyon ya da şiddetli hastalık sırasında rahat nefes almasına yardımcı olmak için yapılmaktadır.

Entübasyon
Herhangi bir nedenle oluşan solunum yetersizliğinde, kendi haline bırakıldığında rahatça nefes alamayan ve oksijeni hayati organlara göndremeyen bir kişiye dışarıdan solunum desteği verebilmek için ağızdan soluk borusuna bir tüp yerleştirilmesi işlemidir.

Endotrakeal tüp (Entübasyon tüpü)
Entübasyon sırasında kullanılan, ağızdan soluk borusuna yerleştirilen tüpe verilen isimdir.

Entübe etmek
Entübasyon tüpünü (endotrakeal tüp) uygun yöntem ile soluk borusuna yerleştirme işlemidir.

Entübe (kişi, hasta)
Soluk borusuna entübasyon borusu yerleştirilmiş yani entübe edilmiş kişinin durumuna verilen isimdir. Bu durumda “hasta entübe” veya “entübe hasta” terimleri kullanılır.

Entübasyon kelimesinin tersi ekstübasyondur. Soluk borusuna takılmış olan tüpün çıkarılmasına denir. Hasta kendi kendine nefes alıp verebilir hale gelince ekstübe edilir.

Entübasyon hangi hastalıklarda/durumlarda uygulanır?
Entübe etmek yani entübasyon işlemi hasta hava yolunu koruyamadığında, yardımsız olarak kendi başına nefes alamadığında veya her ikisinden dolayı yapılır. Hastalar anestezi altında olabilir, kendi başlarına ameliyatta nefes alamadıklarında yapılır. Son dönemlerde koronavirüs nedeniyle adını sıkça duyduğumuz entübasyon bu tür nefes alamama durumlarında uygulanmaktadır. Genel anestezi altındayken hastalara entübasyon gerekebilir. Anestezi ilaçları diyafram dahil vücuttaki tüm kasları ameliyat sürecinde felç ederek ventilatör olmadan nefes almayı imkansız hale getirebilir. Hasta artık kendi kendine nefes alıp verebilir ve kanı yeterince oksijene doygun hale gelebilir ise hasta ekstübe edilir yani entübasyon işlemi sonlandırılır, solunum tüpü çıkarılır. Eğer hastanın durumu iyi değilse ve kendi kendine nefes almakta güçlük çekiyorsa hasta ventilatörde daha uzun kalabilir. Çoğu ameliyattan sonra anesteziden uyandırmak için hastaya ilaç verilir, hasta kendi kendine nefes almaya başlar. Ancak bazı cerrahi operasyonlarda örneğin açık kalp ameliyatlarında anesteziyi tersine çevirecek ilaçlar kullanılmaz, hasta kendi kendine uyanır. Bu tür hastaların solunum yolunu korumak ve kendi başlarına nefes almalarını sağlamak için yeterince uyanık olana kadar ventilatörde kalmaları gerekebilir. Bazen solunum yetmezliği nedeniyle de entübasyon işlemi yapılır. Hastanın kendi kendine nefes alamayacak kadar hasta olmasının birçok sebebi olabilir. Hastanın akciğerinde ciddi hasar olabilir, hastada ciddi zatürre olabilir. Belki de hasta KOAH´tır. Bu tür durumlarda entübasyona başvurulmaktadır.

Entübasyon nasıl uygulanır? Hasta nasıl entübe edilir?
Entübasyon hastanın soluk borusuna bir tüp yerleştirilmesidir. Entübasyon öncesi hasta sedasyonda tutulur. Veya hastanın ameliyat sonrasında ya da farklı bir nedenden dolayı bilinci de kapalıdır. Bu durum hastanın ağız ve hava yolunun gevşek olmasına izin verir. Hasta tipik olarak sırt üstü ve düz biçimde yatar. Entübasyonu yapacak kişi hastanın baş tarafında durur. Hastanın ağzı yavaş ve nazik biçimde açılır, dilin boğazı dolayısıyla solunum yolunu kapatmaması için hastanın diline hafif bir basınç uygulanır. Bu arada hastanın ağzından ucunda ışık olan bir cihazla boğazına doğru ilerlenir. Boğaza giden tüp, solunum yoluna kadar ilerletilir. Tüp doğru yere geldiğinde tüpün içinde bulunan küçük balon biçiminde olan yapı açılarak tüpün yeri sabitlenir. Bu arada entübasyonun doğru yapılıp yapılmadığını anlamak için hastanın akciğerleri stetoskop yardımı ile dinlenir. Bunun yanında hastaya bir göğüs röntgeni de çekilir. Doğru yerleştirme sonrasında ağız bölgesinde tüpün girdiği nokta bantlanır. Bazen ağızda ya da boğazda bir ameliyat durumu söz konusuysa veya bu bölgede bir yaralanma varsa solunum tüpü ağız yerine burundan da geçirilebilir. Buna da nazal entübasyon denir. Nazal entübasyonda nazotrakeal tüp buruna, oradan boğazın arkasından aşağı ve üst solunum yoluna doğru gider. Bu ağzı boş tutmak ve ameliyatın kolay yapılmasını sağlamak amacıyla uygulanır. Ancak nazal entübasyon daha az yaygın kullanılmaktadır. Entübe etme işlemi çocuklarda da aynıdır. Sadece kullanılan ekipmanın boyutu yetişkinlere göre daha küçüktür. Çocuklarda hava yolu daha küçük olduğu için entübasyon işlemi daha hassas yapılmalıdır. Bazen entübasyonu kolay hale getirmek için işlemi yapan kişi süreci monitörde izleyebilir. Bu arada bebeklerde ve yeni doğanlarda nazal entübasyon daha çok tercih edilir.

Entübe hasta nedir?
Entübasyon işleminin yapıldığı hastaya entübe hasta denilmektedir.

Entübe hasta iyileşir mi?
Entübasyon koronavirüs sürecinde pek çok kişi tarafından olumsuz düşünülse de, entübasyon hastaların nefes alıp vermesini kolaylaştıran, tedaviye yardımcı bir işlemdir. Entübe hasta iyileşir.

Entübe hastaların iyileşme oranı nedir?
Pek çok kişi “Entübe hasta kaç gün yaşar?”, “Entübe olan hasta yaşar mı?” gibi soruların yanıtlarını merak etmektedir. Bilimsel çalışmalara göre entübe edilen koronavirüs hastalarının önemli bir bölümünün iyileştiği görülmektedir. Ayrıca açık kalp ameliyatları sonrasında da entübe hastalardai iyileşme oranları çok yüksektir. Entübasyon korkulacak bir işlem değildir.

Entübasyon kaç gün sürer?
Entübe edilen hasta kişinin kaç gün bu durumda kalacağı hastalığına ve sağlık durumuna göre değişmektedir.

Entübe hasta uyutulur mu?
Entübe sırasında hastalar uyku durumundadır. Anestezilidir veya sedasyon halindedir.

Entübasyon sırasında beslenme nasıl olur?
Entübe edilen hasta ağızdan yiyip içemez. Hasta damar yoluyla beslenir.

Entübe hasta nasıl iyileşir?
Entübe olan hasta aldığı tedaviye göre iyileşme sürecine girecektir. Her yoğun bakımda yatan hasta entübe değildir. Solunumunu kendisi yapan hastalarda entübe gerekmez.

Entübasyon kaç gün sürer?
Hastadan hastaya değişmektedir. Entübasyon durumu hastaların durumuna bağlıdır. Ağır olan bazı hastalarda haftalarca bu durum sürebilir. Bazılarında ise birkaç gün yeterlidir.

Entübasyon riskli bir işlem midir?
Entübasyon düşük riskli bir işlem olsa da eğer hasta uzun süre ventilatörde kalacaksa bazı sorunlar çıkabilir. Bu sorunları şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Diş, ağız, dil ve gırtlakta travma
• Trakea travması
• Entübasyon sırasında tükürük veya diğer sıvıların aspire edilmesi
• Pnömoni
• Boğaz ağrısı
• Ses kısıklığı

Entübasyonun amacı nedir?
Entübasyonda takılan endotrakeal tüp hastaların rahat nefes almasını sağlar. Entübasyonun amacı akciğerlerden havanın rahat biçimde geçmesini sağlamak, kendi kendine nefes alamayan hastaların nefes almasına yardım etmektir. Bazı durumlarda suni solunum için ventilatör gerekir. Bir hastanın bilinci yerinde değilse, özellikle ameliyat sırasında entübasyon açık bir hava yolu sağlamaktadır.

Koronavirüs hastalığında (COVID-19) entübasyon kullanılıyor mu?
Koronavirüs pandemisi sonrasında entübasyon işlemi hastalara solunum desteği sağlamanın bir yolu olmuştur. Entübasyon, koronavirüs hastalarının rahat nefes almasını destekler, vücut virüsle savaşırken ona yardım eder. Ancak entübasyon işlemi koronavirüsü tedavi etmez.

Entübasyon işlemini kim yapar?
Entübasyonu yapan hekimler arasında anestezi, yoğun bakım doktorları ve acil servis doktorları vardır. Örneğin bir anestezi uzmanı ağrı gidermek, ameliyat öncesi ve sonrasında hastalara tıbbi bakım konusunda uzmanlaşmıştır. Yoğun bakım doktorları da akut, yaşamı tehdit eden sorunlarda, yaralanmalarda gelen hastalarla ilgilenir. Acil servis doktorları da ciddi ve yaşamı tehdit eden hastalığı, yaralanması olan kişilerin acil bakımlarında uzmandır. Bu hekimler entübasyon işlemini yapabilmektedir.

Entübasyondan sonra ne olur?
Entübasyon işleminden sonra bilinç yerinde olunabilir veya olunmayabilir. Ancak sağlık ekibi hastayı bu süreçte rahatlatacak tüm prosedürleri uygular. Entübasyon sırasında ağrı hissedilmez. Entübasyon hayat kurtaran bir prosedürdür. Entübasyon sonrasında da hekimin atacağı adımları takip edip, onlar uygulanmalıdır.

Entübasyon zorunlu mudur?
Eğer akciğerler vücuda yeterli oksijeni sağlayamıyorsa hayat kurtarmak için tek seçenek entübasyon işlemi olabilir. Özellikle koronavirüs hastalığı sürecinde oksijenin rahatlıkla vücuda girmesi, karbondioksitin dışarı çıkmasına yardım eden bir işlemdir.

Koronavirüs hastası kaç gün entübe edilir?
Bazı hastalar bir veya birkaç gün entübe kalırken, bazılarının entübasyon durumu haftalarca sürebilir.

Koronavirüs sırasında entübe edilen hasta yaşar mı?
Pek çok kişi entübasyonun genelde ölümün bir öncü habercisi olduğunu varsaysa da durum böyle değil. Koronavirüs hastalığı nedeniyle entübe edilen çoğu kişi yaşamını sürdürmektedir.

Entübe edilen hasta hemen hastaneden çıkar mı?
Ventilatörden ayrıldıktan sonra hemen hastaneden çıkılamayabilir. Özellikle koronavirüste bu durum kişinin sağlık durumuna göre değişmektedir.

Entübasyonda riski artırabilecek durumlar nelerdir?
Entübasyon genel anestezi altında yapıldığı için anestezi açısından riski artıran durumlar olabilir. Bu durumlar kişiyle ilgilidir. Sağlıklı kişilerde risk yoktur ama bazı kişilerde riskler söz konusu olabilir. Şeker hastalığı olanlar, ailesinde veya kendisinde anesteziye karşı alerji öyküsü olanlar, sigara içimi, obezite, yaş riskleri artırabilir. Önemli tıbbi sorunları olan yaşlı kişilerde daha ciddi komplikasyonlar olabilir. Bu komplikasyonlar nadir olsa da şunları içerebilir:
- Kalp krizi
- Akciğer enfeksiyonu
- Felç
- Geçici zihinsel karışıklık
- Ölüm

Entübasyon için hazırlık gerekli midir?
Entibasyon acil durumlarda uygulanır bu nedenle hastanın bir ön hazırlık yapması söz konusu değildir. Bazı tıbbi durumlar nedeniyle bazı kişiler uyanıkken entübe edilebilir. Rahatsızlığı azaltmak için lokal anestezi kullanılır. Ama tipik olarak genel anestezi ve kas gevşetici verilerek yapılır.